Kan hende liknar forfattarar si oppleving av litteraturvitarar ikkje så reint lite på folk med psykiske lidingar si oppleving av psykologar.
Å studere litteraturvitskap er sjølvsagt ingen garanti mot seinare å bli forfattar, og det finnes dei som mistenker at alle littvitarar hamnar på studiet fordi dei slit med skrivetrong og publiseringslengt. Men korleis litteraturvitarar slash forfattarar har det, veit eg ikkje.
For eg er ikkje litteraturvitar.
Eg skriv.
I møte med litteraturvitarane kjenner eg fleire samtidige, og ikkje naudsynleg motstridande, kjensler og tankar.
På eit vis merker eg ei primitiv audmjuking, ei skam over å ikkje vere i stand til å forstå meg sjølv (eg = det eg avslører gjennom det eg viser meg som = det eg skriv) i møte med andre som forstår betre, og det emosjonelle motstykket: den infantile irritasjonen, trigga av skam og mindreverd. Eg blir pasienten som tenker at eg veit, at eg har den ordlause eigenopplevinga som akademikarane krinsar rundt med ord eg ikkje forstår, men som skildrar det dei ikkje eigentleg veit.
(Dette tek ikkje all plassen.)
(Eg er ikkje eit barn.)
(Sant: Audmjukinga tek minst plass, men eg vel å starte med det pinleg smertefulle, eg vil ikkje skuldast for å nekte.)
(Yrkesskade.)
Samstundes ein lengt. Eit sug etter å sjå det andre ser, når dei ser på meg. Eit omlag like infantilt ønske om å vite meg sjølv, kunne bli sett uendeleg, kjærlig, inderleg, gjennom å ha desse augene sjølv. Ha forståinga, vere den vaksne, romme ei eigenforståing, og i same stund vere meg, vere den forståtte.
Det er slik: For litteraturvitarane har ikkje sett meg, dei har ikkje skrive verken nedsetjande, skamferande, eller med djup og kjærleg forståing om det eg har skrive.
Det er også slik: Eg vil ikkje at dei skal sjå på meg.
Og det er slik: Dei er rundt meg. Alle stader. Dei er redaktørar, dei er kritikarar, dei er forlagssjefar, dei skriv bloggar, dei arbeider i bokhandel (ja, det stemmer: det hender), dei er på litteraturfestival og drikk øl ved sida av meg: Me fører samtalar.
Dei har eit språk eg ikkje har.
Dei snakkar om det eg elskar, på ein måte eg ikkje forstår. Dei forstår prosessar som flyt gjennom, mønstre og verkemidlar. Dei ser det eg elskar i historisk og kulturelt perspektiv.
Eg vil sjå det dei ser. Eg vil ha deira viten.
Eg lærer, eg fjuskar i faget, eg plukker opp uttrykk, eg lyttar ved bordet.
Men akademisk vitskap er meir enn fagtermer, lettfatteleg definert av velvillige formidlarar. Meir enn denne straumen av litt her, litt der, som eg syg til meg.
Akademisk vitskap er tileigna gjennom massiv og langvarig læring, drøfting og etterkvart internalisering.
Eg kjem ikkje til å gå den vegen. Eg kjem ikkje til å tileigne meg det blikket.
Eg grip meg i å nytte hammar som skrujern, nytte psykologien (mitt fag) si forståing og språk. Ikkje (berre) for å fjonge meg og prove at eg (også) kan tenke, men også fordi det er beste reiskapen eg har, når eg freistar nærme meg noko eg ikkje forstår.
Eg forstår ikkje heilt kva eg driv med. Eg forstår ikkje kva eg gjer. Eg veit ikkje kven eg liknar, og eg kjenner meg historielaus, blind og febersjuk.
Dette er eg overlatt til (som dei før meg): Skrive (så godt eg kan). Forstå (som best eg kan). Øk det og styrk det.
Lengten, skammen, viljen til meir, tørsten (uslukkeleg, kan det sjå ut til): Dette får vere premissane.
Lengten etter meir driv verket.
(denne teksten har ingen slutt)
Vårlys 