Kven søker du i djupast naud?

Eg diskuterer Kyrkja, den norske med friske meingsbrytarar. Kva er den, kva skal den vere? Er prestane hyklarar når dei preker om lett lommefilosofisk krydra bibelstader, medan dei reflekterer og drøftar reelt interessante ting med andre teologar?

Og så, midt i diskusjonen, kjem dette:

Kyrkja skal vere ein stad ein kan komme med sin naud, uansett kva slags naud det er.

Eg veit ikkje kven som søkjer presten i naudstilfelle. Eg veit at helsevesenet eser ut, fordi folk kjem til oss med alle slag naud. Med von om at nauda skal bøtast på, det vonde skal reparerast, folk kjem med sorg og fortviling, og søkjer ikkje berre å lette sitt hjarta og dele, men reell og målbar lindring.
Og helsevesenet i alle sine hus og former deler publiken med andre som lover det same, dei såkalla «alternative» som også lokkar med at det vonde skal bli borte, og helst omdannast til energi og læring og vekst.
Kven er det som går den tunge vegen til presten, då?
Der er ingen lovnad om anna lette enn trøystande ord om frelse etter døden ein gong, eller at Jesus nok har tatt i mot barnet som døydde, eller vil ta imot din døyande mann.
Presten lokkar ikkje med å hente deg raskt ut av sjukmelding med effektiv «best practice»-metodar.
Presten skriv ikkje ut reseptar på transmittorsubstansreopptakshemmarar eller sender deg til scanning av skalle.
Presten lovar deg ikkje eingong å komme i betre kontakt med dine eigne ressursar, verken på vitskapleg eller komplett uvitskapleg grunnlag.

Kven går til presten i dag?
Og kva gjer du, i di djupaste naud?

Oppløysing

Eg går midlertidig i oppløysing, eg reknar med at eg vil samlast etterkvart, til dømes om nokre veker eller månader, før ei meir endeleg oppløysing ventar der framme. Siste året har det vore skravling om lukke i alle kulturkanalar, eller så er eg like vár for lukkeskravling no som eg var merksam på barnevogner og bleiereklamar som gravid og barslande. Dengong, med kul på magen og noko som kjentes som ein fisk inne i kroppen, lot eg meg mildt provosere av små, blå kuler som rulla rundt i dataanimerte bleier mens djupe basstemmer forsikra om at desse elastiske og mjuke og pustande og vasstette innretningane ikkje ville la dei blå kulene trille ut og skjemme tøy og laken og små barnekroppar.

No let eg meg mildt provosere (det vil seie: eg lettar resignert og numment på hovudet mens eg let P2 vekke meg) når ein kristen heteronormativ og sporty ikkjerøykar vil måle kor lukkeleg eg og alle andre nordmenn er, og eg ser for meg mi eiga manglande evne til lukke framstilt grafisk som små, blå kuler som trillar rundt innanfor helsebringande og personvernkrenkande regelverk som skal verne omverda og meg sjølve mot at dei skjemmande, blå kulene skal komme til å trille ut, synleg, trille nedetter buksebeina på innsida, ned på utsida av skoene, trille stinkande og pinlege (skamfulle helst) ut på golvet på møterommet, ut på parkeringsplassen, ut på dei kvite plastaktige flisene på Kiwi, ut i det offentlege rom. Eg skal undersøkast ut frå parametre eg ikkje vil undersøkast ut frå. Eg skal målast ut frå ein målestokk som i eine enden skal seie noko om lukke.

Eg kan berre forestille meg kva andre enden av stokken skal kallast. Ulukke? Misnøye? Berre ein av sju nordmenn er misnøgde med røykelova? Berre ei av tre kvinner på kontantstøtte er misnøgde med ordninga? Berre to av fem er ulukkelege på 17 mai?

Eg kjenner knoklane mine sit laust i samanføyningane og dette har ingenting med den angivelege lukkeforskinga å gjere, det har ingenting å gjere med at alle valdtekter er omtalt som angivelege i pressa, det har ingenting med å gjere at kjønn blir nytta som overordna kategori når ein omtalar forfattarvirke, det har ingenting med å gjere at det regnar eller at eg ventar på kritikkar på mi aller første bok, det har lite eller ingenting med å gjere at eg er mor, men det har alt å gjere med at kroppen min forfell, at eg eldast, at eg langsamt er ferd med å gå i stykker, at eg aldri og under ingen omstende vil vere med på at det skal vere noko jævla kriterium for noko som helst om eg er lukkeleg, og dei som vil forske på lukke kan få lov til å kikke på hoftene mine, på alt som er mellom, på alt som er kropp og kjensler og smerter og plikter og ansvar og fridom og meiningsløyse og tilknytting og oppløysing, og dersom dei klarar å samanfatte noko av dette til eit lukkeparameter etter å ha kikka meg langt opp i mitt indre, så skal dei få eit føkkings FrP-diplom av meg med små, blå kuler heile vegen rundt som dei kan henge opp på veggen på kontoret sitt i glas og ramme, og vite at det vil henge der heilt til dei ein dag får sparken eller sluttar eller pensjonerer seg eller berre døyr heilt av seg sjølv, for då vil alt dei har tenkt uansett vere borte.

Livsvisdom

Håkkei, eg drit i at liv og lære ikkje heng saman. Noko må eg og få drite i, ellers blir eg mentalt forstoppa. Og eg drit jammen meg ikkje i mykje. Kanskje så lite at det kjennest frigjerande å starte ut med å skrive «drit» fire gonger.
Dette er i alle fall læra:

1. Ta ansvar for eigen surhet. Det inneber å fatte at dei andre kan vere så dumme atte jelp, og den du er kjærast med kan vere imbesil faktisk, og sjefen den verste av alle sjefar, men reaksjonen din er det du som eig. Anten må du gjere noko med situasjonen, eller så må du lære deg å tåle den. Ingen kan redde deg frå dine eigne kjensler.
2. Kjenn din eigen utstrekning og avgrensing. Du er ikkje superkvinne og du er ikkje ein liten lort. Du er noko midt mellom, og dei forventingane du har til deg sjølv bør helst vere nokolunde realistiske. Dersom du av ein eller annan grunn trur at du må vere perfekt for å bli elska, eller at du ikkje får til noko som helst, då er du ikkje realistisk. Sjå på kva du faktisk får til og jekk sjølvbiletet opp og krava ned.
3. Det du gjer og det du oppnår heng saman. Du blir god til det du gjer mest. Legg merke til kva du brukar dagane dine til, og sjå at du blir god til akkurat det. Dersom du vil vere god til noko anna, må du gjere noko anna. Dersom du vil vere veltrent må du trene, dersom du vil vere god på grensesetting må du sette grenser.
4. Ingenting nytt er lett. Endring er alltid vanskeleg. Det er som det du gjer, same kva det er, har laga stiar i hjernen, i familien, i vennekrinsen, i byen, i verda. Om du vil endre noko må du trakke ut i krattskogen, og det tek tid før du har trakka opp ein ny sti. Vanens makt sit både i skallen og i omgjevnadene. Om du alltid er litt sur og bisk og skal øve deg på å vere blid, vil kollegaene dine tru du er ironisk ganske lenge.
5. Du skal døy. Eg skal døy. Me veit det og me veit det ikkje. Det er ingen grunn til å vente på døden, den kjem heilt av seg sjølv ein dag, for oss alle. Ein kan like godt leve så lenge det varer, anten det er kort eller lang tid. Nokre liv er kortare enn andre, desto mindre grunn til å sørge dei bort.

Konkurranseinstinktet: Bikkja som blir sparka mest

Av personlege eigenskapar eg verdset er konkurranseinstinktet høgt oppe på lista. Mi liste, vel å merke. Av ein eller annan grunn ser folk flest dette som ein dårleg eigenskap, noko ein bør skamme seg over, undertrykke eller skjule ved seg sjølv.

Mirakel skriv: «Og plutselig var det viktig for meg å ikke bare være nominert, men å komme på grei plassering blant de nominerte. Det var i grunn en ny (og ikke kjempe attraktiv) side av meg selv. Jeg som alltid har skrytt av at jeg er den type jente som er fornøyd når det blir uavgjort. Jeg mener alle kan føle seg som vinnere da.»

Eg skjønar ikkje dette. Alt snakket om å tape og vinne med same sinn, at det viktigaste er å delta. Konkurranseinstinktet handlar om entusiasme og engasjement. Det handlar om å bli gripe av ein lyst til å yte sitt ypperste, gje på og kaste seg etter ballen med risiko for varige kneskader. Det handlar om å la seg begeistre, å leike med fullt alvor, det handlar om å vere tilstades i det ein gjer. Det handlar om å vere ivrig, og om å knalle på med alt ein har å by på.

Konkurranseinstinktet er for meg ein rå drivkraft, ei dør frå det dølle vaksenlivet som ein kan sparke opp, og lyset flaumer inn og overstråler alt. Konkurranseinstinktet er eit magisk ormehol, rett inn i ekstatisk og barnleg lukkeland, der ein innbitt og rasande kan kjase seg heilt ut og utmatta ligge i mål og smile fårete. Konkurranseinstinktet løftar meg ut av høfleg måtehald og stiv keisemd.

Konkurranseinstinktet er det motsette av konvensjonar, dårleg sjølvtillit, og rutinar. Det nullar ut alt slikt med eit trylleslag, og gjer deg til eit levande, kjempande, ekte menneskebarn.

Eg forstår ikkje kvifor det er dårleg.
Kva kan vere dårleg med å vere engasjert og ville yte alt ein har?
Kva kan vere dårleg med å ville meistre og komme seg fram?
Kva kan vere dårleg med den raudkinna gleda ved å springe forbi nokon?

Eg ser konkurranseinstinktet blir kokt saman med ein del andre omgrep til ein giftig graut. Elitisme, til dømes. At nokon er «betre enn andre», i tydinga «nokon andre er verdilause» og «ein har ikkje respekt for kvarandre». Vel. Nokon er betre enn andre til alt. Nokon er betre enn meg til alle ting eg gjer, på kvart einaste område eg driv med noko, vil det alltid vere nokon der ute i verda som kunne gjere det betre.
Og utan entusiasmen, arbeidsgleda og sjølvtilliten ville eg sige saman. Synke ned i sofaen med fjernkontrollen og sitte der og surve. Klage over politikarane og kjendisane og forfattarane og idrettsfolka, utan å delta, utan å by på noko som helst anna sjølv.

Men det gjer eg ikkje. Takka vere konkurranseinstinktet, og alle dei nære slektningane engasjement, entusiasme, iver og begeistring.

Eg er lukkeleg over å ha konkurranseinstinktet mitt. Lukkeleg over å hovudlaust kaste meg ut i ting som eg neppe kan vinne eller gjere best, berre fordi eg blir gripen av ein ubendig trang til å delta, yte og gje alt eg har. Det gjer livet mitt godt. Det gjev meg lykkestunder og levande smerte, og det fører til at eg reint faktisk får gjort noko.

Konkurranseinstinktet er ikkje berre bikkja som blir sparka mest. Det er også den mest fantastiske bikkja som er. Etter hån og mishandling løftar den hovudet, og får brått auge på den raude ballen. Utan å ense smertene sprett konkurranseinstinktet opp og spring så fort den kan, blødande og på halte bein, rett mot den raude kula. Konkurranseinstinktet gjev på, halsar mot målet og med eit byks landar den med begge forpotane og grip den raude ballen med kjeften, løftar hovudet og ser seg lukkeleg rundt. «Sjå, alle saman! Hah! Eg fekk den!» jublar konkurranseinstinktet. Og så kan dei sjølvgode og reserverte sitte i kvar sin sofa, utan ømme lemmer og arr, og ryste på hovudet og seie «tsk, tsk, eg deltar ikkje, for alle er like gode.» Yeah right. Men konkurranseinstinktet fekk den raude ballen!

I begynnelsen var Ordet

I blåggen Kristendommen fann eg i dag eit hjartesukk over «bibelske begrep» som forsvinn frå det norske språket. I den samanheng blir Ole Paus sitert for å ha sagt følgande:

Ordet barmhjertighet beskriver en følelse. Blir ordet borte, forsvinner også følelsen. Barmhjertighet uten barmhjertighetsbegrepet finnes ikke

og vidare:

Og det er det samme med ydmykhet, ærefrykt, hengivenhet. Mange slike myke ord er blitt borte underveis. Jeg har lyst til å lage en kirkegårdshistorie som viser oss hvor alle de små ordene ligger begravet, de vi lot dø fordi vi trodde vi ikke trengte dem lenger. Jeg savner dem.

Først ordet. Så kjensla. Og utan ordet forsvinn kjensla.
Barmhjertighet. Ydmykhet. Ærefrykt. Hengivenhet. Ord som altså forsvinn frå først språk, så kjensleliv. Angiveleg sagt av Paus, gjengjeve av redaksjonen på Kristendommen.

Mitt første møte med skepsisen mot Bibelens påstand om at «I begynnelsen var Ordet» var gjennom døvesamfunnet. Om ordet kom først (og ordet var Gud), kva med dei som ikkje nyttar ord? Ikkje høyrer eller seier ord? Og kva med dei som ikkje les ord? Er dei utan det grunnleggande menneskelege? Utan tilgang til Gud?

Lingvistane, antropologane og psykologane har her gjort felles sak av å undersøke språk, tanke, sansing og kjensler.

Den rådande oppfatninga blant desse er no at menneska har førspråklege tankar og kjensler.
Men språket ser ut til å ha ein irreversibel påverknad på tankane.
Når språket først er introdusert, fungerer det organiserande og fasciliterande for tankane og tenkingen.
Gjennom språket får me tenkereiskapar til å organisere kjensler og persepsjon, me forstår verda og oss sjølve gjennom tenking, som altså nærast utelukkande føregår språkleg når språket først er internalisert som tankeverktøy.

Men ser me då berre det me har språk for?

Nei, me gjer ikkje det. Folkeslag som kun har få ord for fargar («lys» og «mørk»), kan likevel plukke ut gode døme på blå, grøn, raud og gul frå ein skala. Dei ser primærfargane, slik folk med ord for desse fargane også gjer det.

Kva så med kjensler? Gjenkjenner me kun kjensler me har ord for?

Nei, slik er det heller ikkje. Folk som knapt kan fleire ord for kjensler enn «redd, glad og sint» kan likevel gjenkjenne iver, ømhet, skam, skuld, melankoli og irritasjon som tilstander i eigen kropp, gjerne også knytta til ønska og uønska sosiale situasjonar. Og folk som har eit svært godt ordforråd kan mangle evne til å gjenkjenne, akseptere, forstå og formidle eigne kjensler.

Språket opnar for sjølvrefleksjon, nyansar i sjølvforståing og forståing av andre.
Språket vårt er så uovertruffent som tankereiskap og kommunikasjonsverktøy at me i blant trur det er einerådande.
Det er det ikkje.
Barmhjertighet i seg sjølv er språklaust.

Ser eg deg i det heile?

Eg skulle seie noko om å pynte seg for seg sjølv og å pynte seg for andre. Om klær og hår som kulturelle signal, og om å integrere gruppesignala i sin eigen sjølvoppfatting, slik at ein aldri pyntar seg «for seg sjølv», men for den integrerte kulturen i seg sjølv. At ein blir sin eigen «den andre», og ser seg i spegelen eller nedover seg sjølv og gjenkjenner signala som ein sender til andre. Avleser signala frå seg sjølv. Ser seg sjølv gjennom integrerte kulturelle briller.

Men så blir eg i tvil.
For dette gjeld då også når eg møter deg?
Eg ser på deg og ditt blikk på meg, og sjølv om eg anerkjenner at du er ein annan enn meg, og forestiller meg mentale prosessar inne i deg, skjer denne anerkjennelsen og desse forestillingane framleis i meg. Når eg ser ditt blikk på min nye kjole, gjetter eg berre kva du tenker. Eg gjetter ut frå mi erfaring med deg, mi erfaring med folk i det heile tatt, utfrå mi samla sosiale og kulturelle kompetanse. Men det er framleis eg som gjettar utfrå mi erfaring og mi kompetanse.

Sosialkonstruktivistane (som er endå meir hardkokte enn sosialkonstruksjonistane – eller var det omvendt?) kokte bort subjektet og løfta fram sjølve relasjonane mellom oss som virkelighetsskapande. Slik blir alt eg trur og veit og forstår om verda skapt i mitt møte med andre. Virkeligheten er sosialt skapt. Dermed fins ikkje eg, men eg i møte med andre.
Det er berre den felles virkeligheten som fins. Me kommuniserer oss fram til felles virkelighet og skapar og gjenskapar og nyanserer og reformulerer dermed det virkelige gjennom relasjonane våre. Gjennom forståingsutveksling. Gjennom språk, i vid forstand.

Men korleis kan eg vite kva dei andre forstår?

Eg gjettar jo berre, utfrå mi subjektive erfaringsverd og min heilt eigen gjettekompetanse.
Eg sit her og les blåggar og nettaviser og romanar, eg ser på tv og høyrer Harald Eia på radioen, og eg trur eg forstår. Eg ler i alle fall. Engasjerer meg, er med. Men korleis veit eg at du gjenkjenner meg? Korleis veit eg at du syns eg er med? Korleis kan eg vere sikker på at når du seier at kjolen min er spesiell, så meiner du at den ikkje var spesielt kledeleg eller fin i alle fall?

Eg gjettar jo berre.
Eg deltek på harde livet i den sosialt skapte virkeligheten. Trur eg, i alle fall.

Å ikkje strekke til

Born kan vere forstrekte. Vaksne oppdagar talent eller evner hos born, lovprisar dei og formidlar forventning. Born som snakkar tidleg, er flinke til å teikne, spele fotball eller spelar fint på fiolin mens dei jamnaldrande framleis spelar jækla stygt.
Det er ikkje ei forbanning å vere flink, men eg har snakka med mange som opplevde det slik.
Det er heller ikkje ei forbanning å ha søsken som er flinke, men det kan opplevast slik.
Dei vaksne formidlar til born kva som skal til for å vere bra nok. Born får skryt, milde blikk, varme smil, ein god klem. Alt fortel dei kva tid dei held mål. Dei vaksne set måla, og det hender dei vert sett rett utanfor rekkevidde. Eller akkurat på streken, der barnet må yte sitt beste for å klare det.
Det er deileg å yte sitt beste.
Men eins beste varierar. Det eg klarar i dag, klarte eg kanskje ikkje forrige veke, og neste veke klarar eg kanskje endå mindre.

Er det vanskeleg å lære born å vere nøgde med eigen innsats, å glede seg over at ein har ytt? Det kan sjå slik ut. Men samstundes ser born ut til å ha meistringsglede heilt av seg sjølve, om ein berre kan glede seg saman med dei over akkurat det dei får til.

Vaksne kan vere forstrekte. Tida strekk ikkje til, kreftene strekk ikkje til. Fordi ein berre er seg, og berre kan akkurat så masse, orkar akkurat det ein orkar og får til akkurat det ein får til. Sjølv om ein strekk seg.
Å kjenne sine eigne avgrensingar og sin eigen styrke, er noko av det vanskelegaste. For me vil så gjerne vere betre enn me er. Ein har kanskje lært som barn å sette måla sine akkurat på grensa av kva ein klarar på ein god dag. Eller ein har lært å sette måla sine etter kva sidemannen i klasserommet oppnådde, eller kva søsken fekk til.

Korleis kan ein vere open for kva ein sjølv får til? Korleis kan ein vere nøgd med si eiga yteevne?

Og korleis kan ein strekke seg utan å forstrekke seg?

Som foreldre skuldar me ungane våre å prøve. For om me skal lære born noko, må me kunne det sjølv først.
Ein foreldrer som slit seg ut på alle arenaer, og samstundes dyrkar sitt eige dårlege samvit over skitne krokar, manglande juletrelys på den forsømte hagen sin einebærbusk, får klump i magen over at ein ikkje drar til Hemsedal på skitur med ungane, og syns ein i det heile tatt er ein ganske dårleg mor eller far, kva får ein formidla til ungane sine?

Og kva er premien til slutt?

I vår kultur vert me tilbudt ein Gud som forventar anger frå syndarar. Dette ser ut til å verte omsett til moderne norsk til «dårleg samvit for å ikkje strekke til». Dyrker me i dag ein ikkje-religiøs, indre guddom som let folk passere Perleporten om dei sørga for å aldri strekke til?

– Jasså, fru Marie Hansen? No er du dau.
– Ja, eg døydde før krumkakene var ferdige.
– Bra. Uferdige julekaker og dårleg samvit. *notere*
– Og som eg ser ut, her eg står.
– Er du ikkje nøgd med utsjånaden?
-Nei, eg klarte aldri å komme ned i størrelse 36 igjen før eg døydde.
– Fint. Kva med ungane?
– Åh, det er så fælt. Me skaffa oss aldri piano, og ikkje fekk dei gå på ballett. Eg skammar meg slik.
– Skam. Utmerka. *notere*

Ein skulle tru det venta løn i Himmelen, slik folk lar vere med å like seg sjølve, lar vere å nyte livene sine, og lar vere å rose kvarandre for å berre vere til.

Humor

Det er ikkje alle som syns eg er så veldig morsom. Det hender til og med at folk eg likar ikkje ler når eg er festleg.

Humor er eit kulturuttrykk som er dominerande tilstades i praksis, og nærast fråverande som diskusjonstema.
Sjølvsagt meiner folk flest dei har humor, på samme måte som folk flest meiner dei er litt over snittet intelligente, og at dei har god smak.
Og sjølvsagt kan ein diskutere om ein kan diskutere kva som er morsomt, og fenomenet kan kjapt parkerast i samme bås som «kva er kunst» og «er nokre forfattarar betre enn andre, berre fordi nokre syns det, så lenge andre er usamde?», og «skal kulturelle fenomen verdivurderast demokratisk eller profesjonelt?».
Ørkeslause diskusjonar, sidan dei som har greie på det aldri når fram til dei som ikkje har greie på det

Uansett kva ein seier om god humor, vil folk verte paveleg sjølvgode og stå på sitt. Eg har kan hende ikkje greie på det, men eg veit kva eg likar.
Noko som likevel ikkje forhindrar folk som driv profesjonelt med komikk å diskutere temaet på sitt vis.

Noko av det minst humoristiske som fins er akademikarar som studerer humor.
Sjå berre her: Humor er viktig, og husk også å mosjonere.

For meg framstår humor som indikator på felles sosiokulturell plattform. Me viser at me har felles konvensjonar ved å reagere humoristisk på brot eller overdriving av desse. Det latterlege ved oss sjølve er når me mislukkast i å følge konvensjonar, anten ved at me ikkje formår å gjere det me skal, eller om me mister nyansane i krava, slik at me overdriv eller på andre måtar viser at me feilar. Dette kan berre delast med andre som forstår krava me forheld oss til. Og saman kan me le av andre som mislukkast, og då gjerne ved hjelp av ein som kan vise oss det, til dømes ved politisk satire eller parodiar.

Den mest sofistikerte humoren deler me med dei me har mest felles med, me som har lese dei same bøkene eller hatt dei samme forelesarane. Me stadfestar fellesskapet gjennom humoren, definerer oss som gruppe. Ein kan sitte heilt aleine heime i stova foran tv og definere sin eigen identitet og sine inn-grupper gjennom humor.
Heldigvis er det alltid mogleg å finne noko felles med andre. Eg har tilgode å sjå den kulturen der ein mann som går med sjølvsikker autoritet og snublar ikkje vert oppfatta som morsom. Enkle konvensjonsbrot og forventningsbrot går igjen i alle kulturar, og heilt små born frydar seg også over snubling. Særleg om vedkommande landar med trynet i ei blautkake og gjev frå seg rasande kvekking.

Men kva med dei stakkarane som ikkje ler av slikt? Dei som aldri forstår kva som er morsomt? Dei som utelukkande spør «korleis gjekk det med han?» med alvorleg medkjensle når du har fortalt ein festleg røvarhistorie?

Dei stiller med handikapp. Dei gjer jo det. Heldigvis er dei latterlege. Så me likar dei likevel. Det er alltid godt å ha nokon å le av, saman.

Dagens preken

Dekalogen

Kristoffer Schau prøver å komme til helvete.
No skal me sjå litt på korleis det vil gå med meg.

1. Du skal ikkje ha andre gudar enn meg.
Skuldig. Eg har trudd på mykje rart, og fortida er eg ateist og dyrkar mammon og mi eiga lukke.

2. Du skal ikkje misbruke namnet til Herren din Gud.
Skuldig. Nærast i alle moglege aspekt.

3. Du skal halde kviledagen heilag.
Skuldig. Nærast i alle moglege aspekt.

4. Du skal heidre far din og mor di.
Dersom me tolker dette som ærefrykt, autoritetstru og lydighet er eg skuldig. Veldig.
Me er gode vener no, men det blei mange år utanfor Fædrelandet.

5. Du skal ikkje slå ihjel.
Skuldig. Sjølv vegetarar må vedgå daglege drap. Kroppen min består forresten av fleire bakteriar enn mine eigne celler. Liv yrar og døyr i og rundt meg.

6. Du skal ikkje bryte ekteskapet.
Ganske mange har tolka dette som at ein ikkje skal ha sex før ekteskapet. I så fall er eg omfattande skuldig.

7. Du skal ikkje stjele.
Vel, dette med stjeling er eit av lygesjekkpunkta i psykologiske testar. Dersom eg seier at eg ikkje har stole noko, blir eg oppfatta som mindre truverdig.
Skuldig.

8. Du skal ikkje vitne falskt mot nesten din.
Skuldig.

9. Du skal ikkje begjære din nestes hustru.
Skuldig.

10. Du skal ikkje begjære noko som høyrer din neste til.
Skuldig.