Befrukta!

Åherregudåherregud du må konsentrere deg, mann! Kan ikkje tøyse og blunke og snuble no!

Sidan eg er heilt oppskjørta, må eg dele dagens store hending!

Det byrja veldig udramatisk på mandag, med at ektemannen kom inn døra med eit brett egg. Eit heilt vanleg kartongbrett, som han bar ned i kjellaren.

Først dagen etter kom det fram at egga var befrukta.

– om du ikkje vil ha høns, kan me berre ete egga, sa han.

Eg har vore gjennom alle kjenslene. Sjokk, sinne, fortviling, begeistring. Skulle eg servere blautkokte babyar til frukost? Må me skaffe rugemaskin og bygge hønsehus, må ein opp annakvar time om natta, blir det mykje bæsj, kan dei vere aleine heime som nyfødde, kva med sommarferien? Eg ville reservere meg mot heile problemstillinga. Det var ikkje aktuelt. Eg er for emosjonell, eg er for empatisk, eg ville menneskeleggjort dei stakkars fuglane, eg vurderer allereie å bygge basseng i kjellaren dersom sugemallen i akvariet blir for stor, liksom.

Men så såg eg dei.

No blir det kyllinger om 21 dagar.

Ti egg til ruging, og resten vil eg ikkje vite om, det er berre for vanskeleg. Har du sett noko så nusseleg?

Ludde, Ingolf, Anny, Gamle Jacobsen i tredje, Maud og alle dei andre.

Ei veke til Norcon 27

Fandom er fine greier, har eg alltid tenkt, utan heilt å finne «flokken min».

Heile fantasyinteressa mi bløma opp då eg budde i Danmark, dels fordi den danske ektemannen min las høgt for meg, og dels fordi venene våre der hadde tjukke, slitne pocketbøker i hyllene sine som dei nappa ut og sa «denne må du faktisk lese».
Medan mainstreamlitteraturen har brageprisar og Morgenbladet og Klassekampens bokmagasin og bokhandlarar til å marknadsføre seg, har fantasyen individuelle misjonærar. Alle fantasyelskarar eg kjenner har bøker dei trekk fram. Nokre går med dei i veska, andre syklar heim og henter, atter andre skriv ned på lapp eller sender meg tekstmelding.

«Denne må du faktisk lese!» Ingen aviser eller bokhandlarar slår akkurat dén marknadsføringskrafta.

Og tenk deg då, ein heil festival full av slike folk, som har romanar og teikneseriar og filmar innan fabelprosa som dei meiner du bør vite om. Dei står og stimlar i grupper, dei kjenner kvarandre, dei har spelt rollespel saman, eller utgitt fanziner saman, dei har vore på con ørti gonger før.

Ein står der, og tenker inni seg at ein høyrer til her, men kjenner ingen. Og så føler ein seg kanskje litt rar og utanfor fordi ein ikkje har lese alt dei har lese. Eller fordi ein ikkje vil bli oppfatta som ein påtrengande forfattar som vil selge sine eigne bøker. Det er ikkje ein marknadsplass for bransjefolk, nemleg, det er ein stad for kjærleik og lidenskap, ein stad der ein deler sine absolutte favorittar og diskuterer bøker utan å sjå seg over skuldra for å sjekke om det står ein snurt forfattar bak.

Eg følte meg litt som ein inntrengar då eg var på Norcon 25. Eg kunne ikkje stammespråket, kjente ingen, og skulle sitte bak eit bord der bøkene mine låg stabla.

Men så var eg inne på eit foredrag. China Mieville og nokre andre folk eg ikkje visste kven var, diskuterte byar.
Kva er ein by? Er det ein organisme som lever av folk? Er byar i Kina, bygd ut med boliger og butikkar og skular og alt anna ein forventer av by, men som ingen nokonsinne har flytta inn i, eigentleg byar? Kva med ein by ute i ein ørken, som ein heilt naturtru 1:1 kopi av ein arabisk by, som utelukkande er bygd som militært treningsområde for den israelske hæren? Kva med forlatte byar? Kva om organismen by blir for effektiv, kva om den kannibaliserer folka i seg?

Eg sat langt bak, eg kjente ingen, eg visste knapt kven folka på scena var.
Eg forsto at eg hadde komme heim.

Her var det ideane, refleksjonane, dei eksistensielle tankane, forteljingane om hva samfunn og menneske eigentleg er, som blei drøfta, leika med, utfordra.

Norcon 27 blir annleis. Me er plutseleg, i løpet av få år, blitt mange som publiserer fantasy i Noreg.
Me er blitt kjent med kvarandre, i alle fall på nett. Me heier på kvarandre, har lyst å møtast. Me vil stifte foreining.

Me skal møtes på Norcon.
På bortebane, ute i fandom.

Eg gleder meg, og eg kvir meg litt.
Desse folka som har reist på Norcon i alle år, som er van med å kunne diskutere bøker og filmar og teikneseriar og rollespel, utan å måtte sjå seg over skuldra. Dei som har sitt eige miljø, som dei sjølv har skapt, ein levande fandom.
Invaderer me dei?
Vil dei ha oss der?

«Noko av det finaste med Kapittelfestivalen i Stavanger er at det ikkje kjem bransjefolk,» sa ei forfatter til meg ein gong. «Det er ingen forlagsfolk, ingen kritikarar, ingen nystrøkne skjorter og dressar og gullkort, berre oss, forfattarane.»

Noko av det fine med fandom er at det ikkje er forfattarar der. Men no kjem me, altså. For å fortelje om eigne bøker, møte kvarandre, halde paneldebattar og foredrag.

Kanskje blir det fint. Kanskje kan me mingle oss inn i Norcon utan å øydelegge noko.Eg håper me ikkje øydelegg noko. At me gjer for mykje ut av oss. At me kuppar noko som var fint og gjer det dumt.

Norcon 27, altså. 14-16 mars. Neste helg. Eg skal halde foredrag om Eirabu, på lørdagen klokka tre. Og diskutere kjønn i litteraturen med forfattarane Pat Cadigan og Kim Newman på søndagen.

Men eg skal også snike meg inn og sitte bakerst i salen og lytte til idear og refleksjonar. Og eg skal ikkje sniklytte til ein einaste diskusjon om Eirabu. Lover.

Wow! meme! so award! bjeff!

Wow! Meme! Vandreaward! Nostalgi! 2007-blogging! Bloggosfære!

Da er det bare å si takk og hurra, og sånn var livet før og slik kan det bli igjen om man tar seg sammen. Blogging med spørsmål og svar. Gøy for meg og award til deg.

Og opplegget er at Jona spør og jeg svarer (på sidemål, fordi jeg er høflig og dessuten fordi jeg øver meg på bokmål).

Hva er det beste som har skjedd med deg i forbindelse med bloggen din?
– Kjærlighet.
Da jeg fikk eposter fra blodbankene om at de for første gang på årevis hadde kø. Fordi bloggen.
Da jeg oppdaget en hel generasjon smarte skribenter som kunne sin feminisme og var villige til å krangle. Fordi bloggen.
Da jeg druknet i selvmedlidelse og internett plukket meg opp og ga meg klem og elsket bøkene mine med penger. Fordi bloggen.

2.Hva inspirerer deg til å blogge?
Det er så innmari fint å ha et sted å skrive som ingen betaler meg for. Her kan jeg skrive tekster uten poeng, eller med et enkelt, pinlig poeng, eller så viktig at jeg ikke vil spørre om lov, eller så innviklet og langt at enhver debattredaktør ville brølt NEI!

3.Hva gir deg angst?
Jeg kan bli urolig og engstelig når jeg skal yte over evne med et uoversiktelig publikum som vitne. Det vil si, jeg sier hele tiden ja til å gjøre ting jeg ikke kan, og så finner jeg ut av det. Men noen foredrag er skumlere enn andre, og særlig når jeg begynner å tenke at publikum kan være fiendtlig innstilt.
Det hjelper å stå på scenen igjen og igjen og igjen.
Det hjelper å ha noen snille mennesker i salen.
Men det slutter aldri å pirke borti «tenk om de hater meg og synes jeg kaster bort tiden deres»-tankene.

4.Hvordan reagerer du på (skikkelig) gode nyheter?
Jeg deler. Ringer mamma, eller Caterina, eller mannen min. Deler på facebook, instagrammer bilder av brev og ballonger og blomster og stipend.
Og først når jeg deler og noen høres glade ut, åpner det seg en glede i meg som jeg selv kan merke.

5.Hvilken (ikke strømdrevet) gjenstand kan du ikke leve uten?
Klær, mat, luft, vann.

6.Hva gjør deg skikkelig forbanna?
Urettferdighet, og det er lettest å bli skikkelig forbanna når det er sårbare og svake som blir rammet og det er folk med makt som rammer dem.
La oss snakke om fastlegene som vil reservere seg mot å putte et ark i en konvolutt når de møter kvinner i livskrise, for eksempel. Eller unger som blir fratatt forutsigbar og varig omsorg fordi barnevernet driver foreldrevern. Eller politikere som lar klimakrisen skje fordi den først kommer til å ramme fattigfolk langt borte, og prisen for å redde kloden må betales her og nå av rike folk i nabolaget.
Men bevares, jeg kan da bli harmdirrende på egne vegne også. Jeg er ikke verre på det.

7.Hva gjør du hvis noen ringer på døra og huset ser ut som et katastrofeområde?
Gir dem en omvisning i katastrofeområdet mens jeg entusiastisk forklarer hvor fint alt kommer til å bli når vi bare får tatt oss sammen og gipset de veggene og malt der og listet der og kjøpt noen møbler.

8.Fortell meg om et vanskelig valg du har tatt.
Livet altså. Det har vært noen vanskelige valg, ja. Men de er private, av samme grunn som de var vanskelige. Denslags blir det litteratur av, kanskje, men ikke blogging. Aldri blogging.

9.Fortell meg hva som gir deg trygghet i livet.
Penger. Har man først vært fattig, vil penger alltid være viktig.
Familie og venner. Jeg har aldri bodd alene. Jeg har alltid hatt noen i livet mitt jeg kan stole helt på.

10. Fortell meg noe jeg aldri ville gjettet om deg!
For folk som bare kjenner meg gjennom blogg, pleier det å være en overraskelse at morsmålet mitt er bokmål.

Så skal stafettpinnen videre, og siden dette var en rusletur ned nostalgialléen blåser jeg støvet av gamle blogglenker, deler ut seks awards (litt mange? klarte ikke velge) og stiller ti spørsmål til følgende bloggere:
Ida Jackson
Hvahunsa
Ellisiv Lindkvist
Hjorten
Esquil
Aina Basso

1. Hva har skjedd med bloggen din de siste åra?

2. Var alt bedre før?

3. Er det morsommere å skrive for penger?

4. Hva har du fått ut av å ha en blogg, sånn menneskelig sett, liksom?

5. Har du lært noe som blogger som du har med deg videre som skribent?

6. Hvor er «bloggosfæren» nå?

7. Har blogginga hatt en pris?

8. Er du der nå? Var det dette du ville?

9. Når du er nitti kommer oldebarn (eller venners oldebarn) til å spørre deg hva blogging var, og om det var noe viktig. Hva sier du?

10. Om du kunne trylle med internett og gjøre det enda bedre, hva ville du gjort?

Juhu, kroppen!

Eg les det Marta Breen skriv om korleis språket vårt for kvinnekropp er fengselet me lagar sjølv. Og så går eg i dusjen.

Medan eg tørker meg etterpå, ser eg på kroppen min i spegelen. Den gjer meg så glad og stolt. Omlag alle dei fæle orda Marta skriv om kan brukast om kroppen min, og fleire til. Likevel er kroppen min ein skikkeleg superheltkropp.

Eg var ein dørgandes lat ungdom, eg trente aldri verken for moro skuld eller forfengelighet.

Eg var evig tørst og røyksugen, og har mildt sagt tatt til meg min andel gift fram til eg blei 30. Helst medan eg sat ergonomisk ukorrekt på ein barkrakk eller krølla saman i ein sofa. Alt galt ein ungdom og ung vaksen kan gjere, og meir til. Ikkje brukte eg rensemjølk eller peeling heller. Ikkje ein einaste skrubb eller ansiktsmaske, og slett ikkje kremar mot cellulitter.

Eg eksperimenterte med mat, dreiv med vegetarkosthald og faste og godteri til middag.

Så fekk eg det for meg at eg ville bli kroppsbyggar, og trente 4 timar kvar dag med ein personleg trenar.

Sidan fekk eg to ungar. Eg fekk ein duraberleg djup venetrombose i første svangerskap, altså ein 50 cm lang blodpropp frå kneet og heilt opp i lysken. Bekkenløysing, imponerande vektauke og svangerskapsdiabetes i begge svangerskap. Eg gjekk som ein olding, og hadde så lite musklar i mage og rygg at eg fekk kink av å skifte bleier.

Den dagen eg fødde mitt første barn.

 

Eg har hatt perioder der eg ville til fjells og traske i timevis ved alle ledige høve, og periodar der eg berre sit bøygd over pc og skriv bøker og drikk kaffi.

Heile tida gjekk eg opp og ned i vekt alt etter innfall og livsstil.

Eg har tukta denne kroppen på alle tenkelege og unemnelege måtar. Eg hadde pinadø  ikkje klandra kroppen om den hadde klaga litt.

Men her er den. Kroppen. 43 år gammal, armar og bein og rygg og mage. Held ut og står på, bærer meg framleis til fjells om eg finn det for godt, og let meg huke meg over tastaturet utan pause i 16 timar om det er det eg vil.
Den får meg rundt i verda, klagar ikkje, eg har verken smerter eller plager, ingen kroniske sjukdommar og ingen lemmer har falle av undervegs.

Kroppen min er awesome. Eg er så utruleg nøgd.

Takk, kroppen, for følget så langt. Du er den beste eg kunne fått.

Dult borti ein gut

Som psykolog er det ein del av jobben min å lytte til løyndommar. Den viktigaste vara me sel som terapeutar er tillit, og i terapirommet skal alle forteljingar om kjensler og vonde erfaringar vere trygge å snakke om.
Gjennom utdanninga les me mykje teori, forsking og erfaringsforteljingar om barndom og utvikling. Me les om kjensler og tankemønster, og om ulike kriser og utfordringar ein møter gjennom livet.
Ein psykolog er sjølvsagt ingen tankelesar, men med kunnskap og etterkvart erfaring blir ein ganske flink til å gjette og spørje.

Slik kan ein komme til å tru at faget dekker det meste, og at ein veit det som er vesentleg.
Konkrete livserfaringar den enkelte kjem med kan vere rørande og opprørande, men eg har nesten alltid eit rammeverk å forstå ut frå, som gjer at eg sjeldan møter forteljingar eg ikkje kan forstå.

Endå sjeldnare skjer det at eg møter erfaringar som opnar for store, vanlege livserfaringar som rett og slett ikkje var omtalte på pensum.

Det skjedde meg for ei tid sidan, og då var eg ikkje på jobb som psykolog, men som forfattar.
Eg fekk eit kort glimt inn i eit heilt vanleg guteliv. Orda hans har eg hatt med meg sidan, og eg innrømmer at eg fekk noko å tenke på.
Eg var på skuleturné med opplesingar og skrivekurs, og vitja ungdomsskuleklassar i fleire fylke.
Det var ei suveren oppleving. Ungdommen no til dags er fine greier. Dei arbeider hardt og stiller både vanskelege og morosame spørsmål.

Opplegget mitt er å få dei til å skrive så usensurert som mogleg, innimellom informasjonen eg gir dei og dialogane me har.
For å få det til må eg la dei bruke same triksa som eg sjølv bruker. Den indre norsklæraren, sensoren og kritikaren som seier at alt ein skriv er noko møl, må stilnast med alle middel.
Den beste metoden eg har lært, er å skrive samanhengande, fort og gale, ei kort stund. På førehand seier eg til meg sjølv at dette skal ingen få sjå, no skal eg berre tømme skallen rett ned på arket eller i tastaturet, og så får eg sjå etterpå om det er noko tess.
Derfor skal ingen lese tekstane dei skriv, alt går rett i bosset etterpå. Dei viser kvarandre respekt og kikkar ikkje på kvarandre tekstar. Og så skriv dei. Det viktige eg kan gi ungdommar som trur dei ikkje kan skrive, er kjensla av at det losnar, at blyanten fyk bortetter papiret og at dei faktisk kan.

Etterkvart ber eg dei om å skrive ned det dei faktisk tenker på. Det kan vere ein fotballkamp dei gleder seg til, eller at dei er svoltne, eller at dei vil ut og ha friminutt, eller at dei er forelska. Eller dei kan tenke på kva dei ønskjer seg aller mest i heile verda.

Så skriv dei. Heilt privat og utan sensur. Ikkje for mine auge, ikkje for nokon.

Men sidan eg vandrar rundt i klasserommet får eg slike uunngåelege gløtt. Ord eller setningar, sidan hjernen min no er van med å lese og avkode bokstavar med eitt blikk.

Og der, på papiret ein lang, hengslete gutunge sat og skribla på, såg eg ein setning som brann seg fast:

”Eg vil berre at nokon skal vere borti meg.”

Mange gutar frir seg frå mor sine klemmar allereie på barneskulen. Frå å vere mammas vetle, kosete prins vinn dei sjølvstende ved å skape avstand.

Etterkvart som puberteten nærmar seg vil endå fleire gutar miste kroppskontakten med ho som ein gong fødde dei og bar dei ved barmen. Dei vil ikkje halde mor i handa på butikken, og dei vil heller ikkje bli kost med medan andre ser på.
Nokre gutar finn sjølvsagt eigen identitet og fridom utan å gi slepp på godnattklemmane, men for mange er det vanskeleg med mors famntak. Då kan det vere lettast å skubbe mor heilt bort frå kroppen sin.

Fedrane får gjerne tettare relasjon til sonene samstundes som mødrene blir skuva på avstand. Der den vetle guten klenger seg til mor, vil den store guten bryte krefter med far. Leikeslossing med pappa er ein fin måte å bli kjent med eigen styrke, og det ligg både sosial og kjenslemessig læring i å tape den kampen. Nokre gonger kan ein også få ein røsleg klem.
Men ikkje alle gutar har ein far, eller ein far dei kan tumle fysisk rundt med. Heller ikkje alle driv med kontaktidrett eller har vener å bryne seg fysisk på.

Pubertale kroppar er fulle av energi og kjensler ein ikkje heilt har funne ut av. Det er inga unormal eller sjeldan erfaring for gutar å vere aleine i sin eigen kropp.

Eg byrja rekne på det. Eit heilt rimeleg scenario er å ikkje ville klemme mor si frå ein er åtte-ni, miste leikeslossinga i 12-årsalderen, og få sin første kjærast når ein er 18 år.

Det er ganske mange år utan å ha nokon å klemme på.
Me veit at små born treng mykje kroppskontakt for å bli trygge, men også for å bli kjent med kropp og kjensler. Forsking viser tydeleg at kroppskontakt er viktig for at hjernen skal utvikle seg som den skal.

Store gutar veks. Dei har mykje å bli kjent med, lemmer som strekk seg, kjensler som endrar seg.

Kanskje er det ingen som tar på dei heile dagen. Heile veka, eller heile det året. Enkelte av gutekroppane er isolerte frå omverda i årevis.

Kanskje skal me dulte borti ein gut litt oftare.

 

Tidleagre publisert i Haugesunds avis

 

Alle masar sånn om kulturen og bøndene

 

Sonen min og eg reinskar bær og sløyer fisk på garden. Så lenge det varer.

 

Me får ganske sikkert ny regjering, og det er ropt varsku om kulturlivet og bøndene. No kan berre forfattarane klyppe seg og få seg arbeid, seier dei. Biblioteka skal koste pengar og alle støtteordningar til forfattarar og forlag skal vekk. Boklova skal strykast frå lovverket.

For ikkje å snakke om biletkunstnarane. Dei må både klyppe seg og vaske seg skikkeleg med whitespirit, for no blir det ikkje meir jobb til dei. Dei svimlande 0,5 til 0,75 % av budsjettet til offentlege bygg som i dag går til utsmykking skal sparast inn.

Subsidieringa av bøndene skal også bort. Så her er det stort sett berre å legge ned vestlandsbruka, og la det gro brake på beitene og mose på sjølvbergingstanken.
Kunstnarane og bøndene skal sleppe å gå arbeidslause. Dei skal få arbeide med eldreomsorg og vegbygging, og gjere meiningsfulle ting som held nordmenn i live lenge, eller drep dei raskt i privatbilisme. Døy ung eller lev lenge på pleieheim, uansett skal varme bondehender og finslege forfattarfingre få asfalt og kvite laken å bale med.

Det er strengt tatt ikkje så mykje å mase om.
Maten kan me importere, og kulturen får me frå Hollywood.

Me har det greitt her i landet, me treng faktisk ikkje ha nokon kultur i det heile. Det løner seg ikkje. Me er så små og det er så vanskeleg. Det er kaldt og jorda er skrinn, og kunst er uansett ikkje noko folk flest er interesserte i.

Det folk vil ha er god helse og god råd.
Me vil ha skinande sjukehus med eit koppel av spesialistar som tek i mot oss. Legane skal fikse alt som feilar oss, prompte. Det er knapt den ting som står i vegen for evig liv og lykke, om me berre har eit sjukehusvesen som fungerer effektivt og optimalt.

Og så vil me vere rike. Me likar å vere rike. Me er faktisk så van med å kjøpe ein genser når me får lyst på ein, og pusse opp når me syns stova er litt utdatert og sliten, at me ikkje heilt føler oss rike nok. Velstanden har auka og auka sidan krigen, og det er litt ekkelt å føle at det stagnerer.

Me vil køyre flott bil på svart asfalt, me vil svinge inn på kjøpesenter teikna av ingeniørar og kjøpe ting som er importerte. Me vil dra på ovale helger til Roma og Berlin, og me vil varme oss skikkeleg om sommaren.

Me har kanskje ikkje fortent det, eller arbeidd veldig hardt for det, men kven har sagt at verda er rettvis? Som mor mi pleidde seie til bror min og meg: Ein gong er det den eine som får mest, andre gonger er det den andre, og til slutt ender det sikkert opp med å vere urettvist.

Ja, eg veit det. Det er lettvint å harselere med kor bortskjemde og nyrike me nordmenn er. I seg sjølv er det ikkje noko særleg bra forsvar for verken bønder eller kulturliv.

At me manglar magemål og griser oss til med oljeøkonomi og våpenproduksjon er i seg sjølv ikkje noko argument for å bruke skattepengar på å legge til rette for matproduksjon, utsmykking av offentlege bygg eller gratis bibliotek.

Men kva med sjølvkjensla vår?
Kva med eit liv som er meir enn å tene pengar og leve lenge?

Det som verkeleg undrar meg er korleis me kom dit at det å vere rike fekk oss til å oppføre oss som om me er fattige.

Etter krigen var det storstilte prosjekt, som handla om å få samfunnet på beina igjen. Ikkje hadde me olje, og mykje låg brakk etter okkupasjonen. Då freista me, som folk, å ha eit heilskapleg syn på kva det å vere menneske var. Det å vere eit samfunn. Det å ha ein kultur.

Sjølv vikingane, mange av dei analfabetar og fattige, sette pris på kulturlivet. Det var mandig å kunne kveda, og ein verdsette kunsthandverket til avanserte treskjerarar nok til å vente mange månader, og betale rikeleg, for å få eit godt skip utsmykka.

I ei verd med matmangel, og aukande fokus på giftfri, rein og kortreist mat, er det også underleg at ein ikkje vil spandere på seg eit norsk landbruk.

Kva er det som gjer landet vårt så vakkert? Det er graset som strekk seg mellom fjell og skogbryn, heilt ned til fjorden. Det er beitemarkene med sau og storfe. Kulturlandskapet vårt er ei soge om steinplukking for hand i 7-8000 år.
Jordene her har vore dyrka sidan eldre jernalder. I vanskelege tider, med krig og svolt, og i gode tider, med hanseatar og handel.

Men først no, med lommene fulle av pengar, først no, med ein økonomisk rikdom nordmenn aldri har sett maken til, vil me la bakkane gro til.

Først no er ble blitt så fattige at me ikkje har råd til eit kulturliv. Til kunst og til bønder.

På trykk 20.09.2013 i spalta På fredag, i Haugesunds avis.

Rask respons frå rektor

Andre akt i miniserien «Avil klager på skriv til føresette».

Allereie i dag kom svaret frå rektor (sjå forrige post):

Eg ser at delar av følgjeskrivet til Grunntal, som vart sendt ut til foreldra på 7.trinnet, kan vera uheldig og kanskje også i strid med opplæringslova. Me seier oss leie for at dette vart sendt ut. Likevel meiner me at bøkene i Grunntal gjer eit godt grunnlag for å driva tilpassa opplæring. Det skal sjølvsagt ikkje vera slik at korkje skulen, læreverket eller de som foreldre skal legga brems på elevane si utvikling i matematikk eller andre fag. Alt elevane kan er ein ressurs både for dei sjølv og for resten av klassen. Det me som skule meiner, og kanskje var intensjonen i skrivet frå Grunntal, er at det etter kvart kapittel/emne er lurt for eleven å stoppa opp og i lag med lærar vurdera: – Må eg øva meir på dette? – Kan eg dette? Treng eg fleire og meir utfordrande oppgåver innan dette emnet? – Kan eg dette? Er eg klar til å starta på eit nytt emne? I einskilde tilfelle er det sjølvsagt naudsynt at elevar får heilt eigne opplegg i både matematikk og andre fag. Håper dette var klargjerande. Takk for innspel og me ser fram til vidare samarbeid.

 

Han gir meg rett og beklager. Eg syns dette var eit godt og grundig svar, og vonar dementiet når dei andre foreldra også.

Skulestart og lovbrot

Det er i dag tredje skuledag for sjuandeklassingen vår, og i dag hadde ho med seg eit velmeint og pedagogisk skriv til oss foreldre.

Openbert eit standardskriv som følgjer med læreverket i matematikk Grunntal 7.

Der blir me oppmoda til å hjelpe barnet med leksene, men verken føresette eller barnet skal arbeidde meir enn læraren, og for all del ikkje komme lenger i boka enn dei andre elevane.

Grunntal 7 skriv til føresette

Problemstillinga er reell nok, men oppmodinga er lovstridig.

4.6.7 Opplæringsloven

Opplæringsloven 19 inneholder individuelle rettigheter knyttet til skolegang og opplæring. Loven gir alle rett til gratis offentlig grunnskoleopplæring. Denne retten henger sammen med den alminnelige plikten til å gjennomføre grunnskoleopplæring i § 2-1. Videre har alle rett, men ikke plikt, til videregående opplæring, jf. § 3-1. 20 Kommunen er ansvarlig for grunnskoleopplæringen, og fylkeskommunen er ansvarlig for den videregående opplæringen.(…)

Loven bygger på prinsippet om enhetsskolen, som blant annet innebærer at den alminnelige grunnskole skal være åpen for alle elever. I tråd med dette slår formålsbestemmelsen fast at opplæringen skal være tilpasset den enkelte elevs evner og forutsetninger, jf. § 1-2 femte ledd.

Eg har derfor sendt lærar og rektor ein epost, og oppmodar alle andre foreldre til å lese kva skulen sender ut og reagere dersom det strir med lovverket.
Borna våre skal ikkje måtta vente på resten av klassen om dei er ivrige og likar eit fag.

Dersom du lurer på korleis eg formulerte meg, før du evt sender din eigen epost til rektor ved din skule, så var det slik:

Med von om vel overstått strålande sommar og utkvilt og opplagt lærar vel eg å gjere merksam på siste avsnitt i «Grunntal 7 – skriv til føresette» sjuandeklassingane fekk med seg heim i dag.

Avsnittet peikar på ei reell problemstilling, dette at elevar som har arbeidd vidare enn læraren kan komme til å kjede seg på skulen og etterkvart ikkje trives i matematikkfaget.
Men oppmodinga om å ikkje gå vidare i boka før læraren gjer det, og følgje samla progresjon i klassen, er såvidt eg kan sjå i strid med Opplæringslova.

Eg reknar med at dette er eit standardskriv som følgjer læreverket, og ikkje noko læraren har formulert.
Skulen er likevel ansvarleg for å sende denne sannsynlegvis lovstridige teksten ut til oss føresette.
Eg går vidare ut frå at dette skrivet går ut frå alle lærarar til alle klassar som har læreverket Grunntal, og då er vel dette heller ei sak for rektor enn for den enkelte lærar å rydde opp i.

Men eit nyanserande dementi ville uansett vere greit.

Beste helsing

Island

Omg. Det er ingenting eg kan skrive som vil gjere dette landet rettferd. Sagaøya som steig opp frå havet, blei erodert, vulkanisert og landnåmisert. Etter to vekers kronisk «oh! the scenery! stopp bilen!» er det vel på tide å dele litt glede.

Harde fakta:

• Me reiste med Icelandair. Kjøpte dei billegaste billettane me fann frå 15-29 juli.
• Me køyrde leigebil frå SS Car Rental. Vanleg stasjonsvogn, ikkje noko firhjulsgreier.
• Me køyrde rundt øya. Rett og slett på Ring 1. Heile vegen rundt. Med avstikkarar.
• Me hadde bestilt nokre overnattingar på førehand, og så hadde me telt.
• Me = to vaksne og to born på 9 og 12.
  

  Monsterbuss der intet normalt menneske vil køyre

Og det vil eg påstå: Sommarsdagen treng du ikkje ein helsikes suv eller 4W eller monstertruck, om det er første gong du er på Island. Du kjem fram til alle dei vanlege turistgreiene utan.

Her kjem det aller viktigaste tipset me fekk på førehand:
Hemmeligheten med Island er: Det er ingen hemmelighet. Berre gjer det same som alle dei andre turistane.

I tillegg vil eg tilføye: Om du har sovepose med og drit i komfort, kan du faktisk finne små, billege hytter overalt på dagen. Booking.com er fine greier, men du blir jo litt spooked, når alt er fullbooka. I røynda er det alltid mogleg å finne noko.

Ja: Og dei der guidebøkene. Around Iceland 2013 og Roadmap Iceland og alt det der. Dei inneheld informasjon du vil ha, så du må bli venner med dei. Sjølv om det er det ellevilt dårleg presentert, etter det mest ulogiske og absurde systemet.

Men altså. Berre gjer som alle andre, og ha nok lagringsplass på kameraet.

Lavastein, vulkaner, mose og himmel. Overalt.

Litt sånn praktisk:

Først: Leigebil som du henter på flyplassen Keflavik. Fungerer brillefint.
Men flyet lander ganske seint, så du kan likegodt overnatte på Alex til neste morgon og spare ein dag på leigebilen. Det er rett i nærleiken, og dei leverte berre bilen der i staden, då me ringte.

Så: Den blå lagune. Ligg så tett på Keflavik at den tar du først. Før Reykjavik. Dei har handklede og shampo og balsam. Du kjem til å trenge balsamen.
Jada, masse turistar. Men veit du, det gjer ingenting. Når du badar i underleg blått vatn mellom skarpe, svarte klipper, og ein gjenferdsaktig skugge ligg mellom deg og dei andre og himmelen, og alle beveger seg zenaktig langsamt og alle smil er rare, då blir det fint likevel. Eg tenkte at eg var saman med japanarar og italienarar i berre trusa, og me var alle magiske.

Me køyrde berre rett forbi Reykjavik etterpå. Hei, hei, fine by, me snakkes om to veker.

Rett til the Golden Circle.

Som er Thingvellir (hugs: ll uttales dl. Det betyr at Eyafjellajøkull uttales Eyafjedlajøkudl. Det blir det berre BETRE av) + Geysir + Gullfoss (ja: Gudlfoss).

Berre å gi seg over. Naturen er tivoli.

Geysir er litt sånn merkeleg skuff og gøy samstundes, for det sprutar jo masse damp og vatn opp, men den største har liksom utbrot to ganger i døgnet og så blir du ståande som ein tosk og håpe ei stund før du gir deg. Og så er det mykje folk, då.

Gullfoss er flott.

Og Thingvellir er vel kva ein gjer det til. Før samla alle som var noko på Island seg her, for å bestemme saman, og ha marknad og liv og røre. No er det staden der all myggen samlast. Fytti. Me gjekk tur veldig fort, og så tok me bilder av ender og av kyrkje og av gjess. Og så var det strengt forbode å gå utanfor stien, men om ein må veldig tisse kan ein like godt gjere det bak ein særleg interessant ruin.

Me budde to netter ved Laugarvatn, i Golden Circle appartements. Bra standard, mykje meir enn me hadde bruk for. Der var det også eit spa, og det var dyrt så me ga faen.

Tips: Jada, det er spa og sånn. Men veit du: Kvar helsikes mikroskopiske by har sitt eige offentlege badeanlegg, med utandørs basseng med 30 graders vatn, og ofte nokre heitu pottir også, der du kan simre på middels varme. Billeg og greit, men då må du ha handklede sjølv. Noko du har, fordi du har lese Douglas Adams.

Etter Golden Circle drog med til nasjonalparken Thorsmork.

Dit kjem du berre med særlege monsterbilen, for Eyafjelljøkull smelta ein halv isbre, som fløymde ut over ein heil dal, og no er det berre grus og monstertruckvegar att. Men det har visst aldri vore heilt kosher å køyre der, for alt smeltevatnet fucker årleg opp vegane uansett.

For å komme dit drar du til Seljalandsfoss og der er det ein parkeringsplass, og så kjem det buss og henter deg. Og Seljalandsfoss er kanon, for den kan du gå bak og bli kliss våt og høyre på brølet av vatnet og bli lukkeleg, mens du venter på monsterbussen.

Thorsmork er crazy vakkert. Særleg fordi Eyafjelljøkull. Ærleg talt: Så tøft.

Så køyrde me counterclockwise vidare rundt øya.

Som betyr at ein køyrer forbi hundrevis av svaner, og små, rare byar. Og rasteplasser med ein benk og verdas vakraste utsikt. Og elvar med små isfjell som driv inn med straumen, der det openbert er så mykje fisk at ternene held gilde.

Me tok nokre lange strekk då. Frå Kirkjubærklaustur via Skaftafell (gå på svart isbre!) til Eigilsstad. Overnatte på campingplass i overraskande 24 grader.

Me ville sjå Dettifoss på veg opp til Myvatn i nord, men gjorde turens einaste skikkelege feil. Stolte på GPS-en utan å sjekke Roadmap. GPS-en geleida oss på austsida av elva, på ein humpete veg som kosta oss mykje ergrelse, særleg då me oppdaga at vegen på vestsida var god og utsikten til fossen betre. Jaja.

Fossen var så schwæææer at det var kaldt og kronisk vind takka vere det enorme trekket i vatnet. Vel verdt, sjølv om ein blir litt blasert på fossefall på Island.

Målet med å dra RUNDT Island, og ikkje berre til turistattraksjonane i sør, var dels Dimmu Borgir, som er eit lavalandskap ein kan gå tur i, og kvalsafari i nord, som visstnok har høgare suksessrate på å sjå kval.

Mange skraut veldig av Dimmu Borgir på førehand, eg syns det var litt oppskrytt, men sjølvsagt vakkert og sånn.

Alvekyrkja i Dimmu Borgir

Me var også på Myvatn Nature Bath, eit slags nordleg Blue Lagoon, og det var jo fint. Men litt mindre nice modern arkitektur og slick turistopplegg. Sidan det er nordpå.

Det magiske med kvalsafari er litt vanskeleg å vise på bilete, for det blir jo ikkje like spektakulært som det du har sett på tv. Men å vere der er så fint. Delfinar som sym og hoppar kring båten, kapteinen som står på ripa og drikk kaffi, kvalane som syner seg i horisonten, og som til sist dykkar ti meter frå båten.
Og islendingar kan det der med tur: På vegen heim er det pledd, kakao og kake ombord.

Godafoss, der Thorstein Lovseiar heiv Odin på fossen, gitt.

 

På veg attende til Reykjavik, etter Akureyri, hadde me få planar, anna enn at eg ville bade føtene i Snorres badekar i Reykholt.
Men fordi det finnes reiseguider (uansett kor latterleg upedagogiske), og slike blå vegskilt med krummelurer som fortel at her er det noko å sjå, så fekk me jo ein fin tur sørover.

Kvitserk

Dritvik

Lavagrotte

Me køyrde fortare og meir enn planlagt, så det blei eit par dagar på halvøya der vulkanen/isbreen Snæfell ligg. Du veit, der Jules Vernes «en reise til jordens indre» starter. Og herregud, altså,. Det var berre oh the scenery heile vegen til topps.

Når det kjem til kva eg gjorde i Snorres badekar og i Reykjavik, får det vere privat.

Om Island er det berre ein til å seie: Oh, the scenery! Ja, og ein ting til: Reis dit.

Island, baby

Det har stått på ønskelista i årevis. Under arbeidet med Eirabu er det to stader eg så gjerne skulle ha vore, men som eg aldri fekk råd til: Borg (Lofoten) og Island. No har eg fått stipend frå staten, og Island vann med klar margin. Heile familien drar avgarde til sagaøya om halvannan månad.
Me er i full gang med førebuingar, noko me elles aldri gidd gjere så mykje ut av, men her er det så uendeleg mykje å gå glipp av om me ikkje er bittelitt skjerpa.

Og me har fått oss skikkelege turstøvlar, eg har kjøpt mi første bergansbukse og ein skikkeleg tursekk (den gamle har tent meg vel heilt sidan Israel i 94, men først no når eg har fått ny sekk forstår eg at den gamle var ein mannesekk, for på den nye kan eg jo bruke den der tversoverbrystet-spenna utan å kveistre puppene).

Me går til fjells, gjer me. Øver oss på gode langturar i gode klede.
Og så smugkikkar eg på bilete på internettet, og lurer på om det er lov å stikke foten nedi Snorre Sturlason sitt badekar.

Eigentleg burde me hatt me oss telt, men så tøffe er me nok ikkje.
Eg lurer eigentleg på alt mogleg, som eg ikkje finn ut av før eg er der. Dit Odin drog, og fekk kvile eit bel, då kvitekrist sine barberte menn strøymde inn i gamlelandet. Dit forfedrane våre drog med skipa sine. Grøn og svart, innhylla i skodde, stig sagaøya fram i draumane mine.

Ved gudane, så eg gler meg.